Rekuperacja – co to jest, jak działa i kiedy warto ją stosować?

Rekuperacja – co to jest, jak działa i kiedy warto ją stosować?
Kompleksowy poradnik na temat wentylacji mechanicznej w Twoim domu

Czy Twój dom jest zdrowy? Czy czujesz się w nim dobrze?
To dwa ważne pytania, od których warto zacząć rozmowę o wentylacji w domu. Dlaczego?
Bo w zdrowym domu musisz mieć dostęp do czystego, świeżego powietrza. Możesz go sobie zapewnić, rozważając
montaż wentylacji mechanicznej, czyli tzw. rekuperacji.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym systemie, kiedy go warto zastosować, jak faktycznie wpływa na zdrowie
i na co zwrócić uwagę – czytaj dalej.
Możesz też przejść od razu do interesujących Cię zagadnień, klikając na nie w poniższym spisie treści.

Spis treści:

• Rekuperacja – co to jest? Jak działa wentylacja mechaniczna w domu?
• Jak rekuperacja wpływa na Twoje zdrowie?
• Czym się różni wentylacja mechaniczna od wentylacji grawitacyjnej?
• Rekuperacja czy klimatyzacja? Czy rekuperacja wystarczy, by ochłodzić powietrze w domu?
• Rekuperacja, a pompa ciepła. Czym się różnią? Czy rekuperacja wystarczy, by ogrzać dom?
• Kiedy warto pomyśleć o rekuperacji w domu?
• Czy rekuperacja jest głośna?
• Rekuperacja – jak to jest z tym odzyskiwaniem ciepła i oszczędnością energii?
• Kiedy nie warto montować rekuperacji? Gdzie nie należy jej montować?
• Najczęstsze błędy podczas montażu rekuperacji w domu
• Kto montuje rekuperację? Jak wybrać firmę, która wykona to prawidłowo?

Rekuperacja – co to jest? Jak działa wentylacja mechaniczna w domu?

Rekuperacja to system, który służy do wymiany powietrza w domu. Nazywamy go również wentylacją mechaniczną. System wspomagany energią elektryczną usuwa ciepłe, zużyte (przesycone dwutlenkiem węgla) powietrze z domu
i zastępuje je świeżym, czystym powietrzem z zewnątrz – o zmniejszonej zawartości CO2. Dodatkowo rekuperacja pozwala również odzyskać temperaturę z usuwanego powietrza i w ten sposób zmniejszyć o 90% straty ciepła.
System składa się z centrali wentylacyjnej (rekuperatora), czyli urządzenia, które steruje działaniem całej instalacji oraz 4 rodzajów kanałów.

Jak rekuperacja wpływa na Twoje zdrowie?

Czy mieszkasz w zdrowym domu?
Czy Twój dom wpływa dobrze na Twoje zdrowie i samopoczucie?
Jeśli nie wiesz, jak to określić, spróbuj odpowiedzieć na poniższe pytania – wystarczy „Tak” lub „Nie”:

• Czy masz dobre warunki do snu? Odpowiednią temperaturę i ciszę w nocy?
• Czy masz odpowiednią temperaturę we wnętrzu w dzień i w nocy?
• Czy masz czyste i świeże powietrze w domu?
• Czy masz dostęp do światła dziennego (niezbędny dla regulacji rytmu dobowego)?
• Czy masz w domu odpowiedni poziom wilgotności na poziomie 40-60% (zbyt niski jest drażniący dla układu oddechowego, zbyt wysoki – kończy się grzybem na ścianie)?

Jeśli na wszystkie pytania odpowiedziałeś „Tak”, to znaczy, że Twój dom jest zdrowy.

Większość czynników zdrowego domu, dotyczy tak naprawdę jednego: czy Twój dom jest regularnie wentylowany?
Czy następuje w nim regularna wymiana powietrza?
A czy to powietrze jest filtrowane i są z niego usuwane niebezpieczne czynniki – jak dym, spaliny, bakterie, wirusy czy alergeny?
Jeśli korzystasz z tradycyjnej wentylacji grawitacyjnej (która wymaga m.in. otwierania okien), wprowadzasz do domu powietrze w jakości „zastanej”.
A ta jakość może pozostawiać sporo do życzenia...

W powietrzu z zewnątrz mogą się znajdować:
• dym
• spaliny
• kurz
• roztocza
• pyłki
• bakterie
• wirusy.
Wymieniać dalej?

Dodatkowo latem otwarcie okien wiąże się z inwazją owadów. Muchy, komary, a także pszczoły, osy i szerszenie, których użądlenie dla wielu osób jest niebezpieczne, ciągną do domów jak… pszczoły do miodu.
Jeśli masz alergię, zapewne też już wiesz, że standardowe wietrzenie się nie sprawdza. Zwłaszcza w sezonie na pyłki.
Jeśli zależy Ci na zdrowiu swoim i swoich domowników, pomyśl o rekuperacji.

Dlaczego rekuperacja służy Twojemu zdrowiu i dobremu samopoczuciu?

W domu z zastosowaną wentylacją mechaniczną jesteś przez cały czas odpowiednio dotleniony. Dzięki temu czujesz się lepiej i masz więcej energii.
Wszystko dzieje się bez Twojego wysiłku – to centrala wentylacyjna dba o regularną wymianę powietrza na świeże
i oczyszczone.
Powietrze, które dociera do Twojego domu, zostaje dokładnie przefiltrowane – dzięki temu nie musisz wreszcie zmagać się z alergią.
Dodatkowo dbasz o swój komfort – nie musisz otwierać okien, żeby przewietrzyć, unikasz więc hałasu dobiegającego z ulicy.

Czym się różni wentylacja mechaniczna od wentylacji grawitacyjnej?

Tradycyjnie budowane domy są zwykle wyposażone w system kominów wentylacyjnych – czyli tzw. wentylację grawitacyjną.
To system zupełnie analogowy, pozbawiony urządzeń – składa się po prostu z otworów w murach oraz naturalnych
nieszczelnopści, takich jak szpary w oknach i drzwiach. W oknach, w ramach tego systemu możesz umieścić również wywietrzniki.
Wymiana powietrza następuje dzięki różnicy ciśnień między wnętrzem budynku, a jego otoczeniem na zewnątrz.
Zużyte powietrze jest usuwane przez kominy wentylacyjne, natomiast czyste i świeże – dostarczane przez szpary
i nawiewniki.

Jest tylko jedno ale: to powietrze dociera do Ciebie w takiej jakości, w jakiej jest na zewnątrz.
Z dymem, spalinami i alergenami.

Rekuperacja wzbogaca proces wymiany powietrza w domu o kilka istotnych czynników:

• system filtruje pobierane z zewnątrz powietrze, pozbawiając je zanieczyszczeń i alergenów,
• centrala wentylacyjna odzyskuje również ciepło z usuwanego, już nagrzanego powietrza – dzięki temu zmniejszasz straty cieplne aż o 90% i przy okazji swoje koszty – w końcu nie musisz na nowo ogrzewać powietrza, które napłynęło do domu i płacić za to ponownie,
• proces wymiany powietrza zachodzi automatycznie i bez Twojego udziału – dzięki rekuperacji nie musisz otwierać okien,
• system wentylacji dostosowuje się do aktualnych potrzeb, w zależności od tego, czy jesteś sam w domu, wyjechałeś na tydzień, czy właśnie masz gości; możesz go również zintegrować z systemem inteligentnego domu,
• możesz również zdecydować się na rekuperator z funkcją jonizacji, która jeszcze bardziej poprawi jakość pobieranego powietrza.

Wymiana powietrza w domu jest konieczna – to zapewne wiesz.
W tradycyjnie zbudowanym domu zawsze będą miejsca, które sprzyjają naturalnemu wietrzeniu.
Są jednak domy, w których taka wymiana nie zachodzi w naturalny sposób. To domy energooszczędne i pasywne,
które budowane są tak, żeby uniknąć nieszczelności i miejsc utraty ciepła.
Wyobraź sobie teraz taki superszczelny budynek, w którym nie masz jak usuwać zużytego powietrza.

Możesz jedynie otwierać okna, by sprowadzać świeże powietrze z zewnątrz. W efekcie – w domu nagromadzi Ci się
wilgoć i na ścianie pojawi grzyb. Twój nowy dom szybko stanie się źródłem chorób i alergii.
W doskonale uszczelnionym, energooszczędnym lub pasywnym domu system wentylacji grawitacyjnej zupełnie się nie sprawdzi. W takich budynkach niezbędny jest system rekuperacji do prawidłowej wymiany powietrza.
Twój dom też musi oddychać.

Rekuperacja czy klimatyzacja? Czy rekuperacja wystarczy, by ochłodzić powietrze w domu?

Przede wszystkim – rekuperacja i klimatyzacja to dwa zupełnie różne systemy.
Mają jednak ten sam cel: poprawienie jakości powietrza w domu.
Klimatyzacja zajmuje się jednak wyłącznie tym powietrzem, które już znajduje się w budynku.
Ma za zadanie schłodzić to powietrze do oczekiwanej temperatury.
Rekuperacja natomiast wymienia powietrze między budynkiem a otoczeniem zewnętrznym.
Dodatkowo odzyskuje też ciepło z zużytego powietrza, żeby zmniejszyć straty energii.

Czy rekuperacja ochłodzi powietrze w domu?

Na pewno nie w takim stopniu, jak klimatyzacja.
Oczywiście, system rekuperacji latem może pomóc w obniżeniu temperatury w domu.
Nie będzie jednak to aż tak odczuwalna zmiana, jak w przypadku klimatyzacji.
Możesz zastosować rozwiązania, które spotęgują ten efekt (np. gruntowy wymiennik ciepła),
ale najlepiej po prostu zastosować w domu oba systemy.

Rekuperacja, a pompa ciepła. Czym się różnią? Czy rekuperacja wystarczy, by ogrzać dom?

Podobnie jak w przypadku klimatyzacji – na pewno nie w takim stopniu, jak odrębny system grzewczy.
Z założenia rekuperator to urządzenie do wymiany powietrza w domu, które minimalizuje straty ciepła – ponieważ odzyskuje ciepło z już usuwanego powietrza.
A to oznacza, że system rekuperacji nie zastąpi systemu grzewczego.
Ale…
Zastąpienie instalacji grzewczej instalacją rekuperacyjną jest możliwe w domach pasywnych, które z założenia mają pobierać jak najmniej energii.
Wymaga to jednak spełnienia wielu warunków: bardzo dokładnego ocieplenia, wysokiej szczelności oraz zastosowania możliwości pozyskiwania energii słonecznej.

Rekuperacja, a pompa ciepła. Czym się różnią?

To podobna sytuacja. Rekuperacja i pompa ciepła to dwa zupełnie różne systemy, służące do innych celów.
Rekuperacja dba o wymianę powietrza, pompa ciepła – ogrzewa dom. Te dwa odrębne systemy mogą ze sobą natomiast bardzo efektywnie i zgodnie współpracować.
Dzięki ich jednoczesnemu zastosowaniu możesz cieszyć się bardzo efektywnym i ekonomicznym systemem grzewczym w domu.

Rekuperator zadba o energooszczędną wymianę powietrza w budynku, natomiast pompa ciepła pomoże je ogrzać, korzystając z odnawialnej energii (np. powietrza, gruntu, wody powierzchniowej lub podziemnej).
Połączenie obu systemów pozwala sprawnie i ekonomicznie ogrzać dom z wykorzystaniem ekologicznych
i odnawialnych źródeł (pompa ciepła) oraz zminimalizować straty ciepła podczas wymiany powietrza (rekuperacja).

Kiedy warto pomyśleć o rekuperacji w domu?

Oto kilka przypadków, kiedy warto pomyśleć o rekuperacji w domu:

• kiedy zależy Ci na zdrowiu własnym i Twojej rodziny
• kiedy ktoś z domowników cierpi na alergie
• kiedy nie chcesz otwierać okien (bo np. mieszkasz przy ruchliwej ulicy)
• kiedy zależy Ci na mniejszej ilości kurzu w mieszkaniu
• kiedy chcesz uniknąć nadmiaru wilgoci w domu i namnożenia się grzyba
• kiedy zależy Ci na tym, by wentylacja dostosowywała się do Twoich potrzeb bez Twojego udziału
• kiedy zależy Ci na oszczędności energii
• kiedy zależy Ci na szybkim wietrzeniu i usuwaniu zapachów z domu
• kiedy chcesz latem uniknąć inwazji owadów w domu
• kiedy budujesz dom pasywny lub energooszczędny.

Dlaczego warto zdecydować się na rekuperację w domu?

Zobacz najważniejsze korzyści:

✅ Rekuperacja zwiększa Twój komfort
Rekuperacja to przede wszystkim sprawny system, który ułatwia wymianę powietrza. Bez konieczności otwierania okien, które kończy się napływem wszystkiego, czego nie chcesz w domu: kurzu, pyłków, dymu i hałasu.
Rekuperacja pozwala Ci więc uniknąć wielu nieprzyjemności, z którymi wiąże się tradycyjny, niezbyt efektywny system wentylacji.

✅ Rekuperacja pozwala Ci oszczędzić
To szczególnie łatwo zauważyć zimą. Kiedy wietrzysz standardowymi metodami, z domu ucieka ciepłe, już nagrzane powietrze, (za którego ogrzanie zapłaciłeś!). W domu robi się chłodniej...
Przez okna i szczeliny wpływa świeże, ale zimne, wymagające ogrzania powietrze.
I właśnie w ten sposób tracisz – bo musisz ponownie zużyć energię, by ogrzać świeże powietrze z zewnątrz.
A to zamknięte koło. Wentylacja mechaniczna potrafi odzyskać ciepło z zużytego powietrza i w ten sposób zmniejszyć Twoje wydatki na energię.

✅ Rekuperacja to system, który dostosowuje swoje działanie do Twoich potrzeb
 Rekuperacja może być zupełnie automatyczna, połączona z czujnikami CO2 i wilgoci oraz systemem inteligentnego domu.

Dzięki wentylacji mechanicznej możesz zapomnieć o długo schnącym praniu, wiecznie mokrej podłodze po umyciu czy zaparowanych lustrach i oknach.
System przyspiesza także usuwanie nieprzyjemnych zapachów. Przypalony ryż w garnku? Już nie musisz go czuć przez resztę dnia. Oczywiście, rekuperacja nie zastąpi okapu – ale potrafi bardzo wyraźnie wspomóc cały proces.
Dodatkowo dom z zainstalowanym systemem rekuperacji ma wyższy standard, a zatem – wyższą wartość.

Czy rekuperacja jest głośna?

No dobrze, wiem, że rekuperacja pozwala uniknąć hałasu z zewnątrz, na który się narażam, gdy otwieram okno.
Ale co z centralą wentylacyjną? Czy ona sama nie generuje hałasu? – być może pojawiło Ci się w głowie takie pytanie.
Rekuperacja z założenia jest dość cichym systemem.

Jeśli zainstalowałeś ją w prawidłowy sposób, nie będziesz słyszeć, że właśnie pracuje.
Odpowiednio zamontowany rekuperator generuje dźwięki na poziomie 25-30 dB., czyli mieszczące się w normie dopuszczalnego hałasu w budynku mieszkalnym.
To poziom między cichą rozmową a bardzo spokojną, mało ruchliwą ulicą lub… cicho pracującym laptopem.

Rekuperacja – jak to jest z tym odzyskiwaniem ciepła i oszczędnością energii?

Rekuperacja odzyskuje ciepło z zużytego powietrza i za jego pomocą ogrzewa to, które zostało pobrane z zewnątrz.
Dzieje się tak dzięki odpowiedniemu rozmieszczeniu kanałów czerpni i wyrzutni. Właśnie dlatego rekuperacja nie marnuje energii.
Pomaga za to w zmniejszeniu jej zużycia – w końcu nie musisz wciąż na nowo ogrzewać świeżego powietrza, które wpływa do domu.
To oznacza, że zastosowanie systemu rekuperacji w domu zmniejszy Twoje wydatki na energię. Jak bardzo?
To zależy od konkretnego przypadku. Jesteśmy w stanie wstępnie oszacować te wartości na etapie projektu.

Kiedy nie warto montować rekuperacji? Gdzie nie należy jej montować?

Przede wszystkim – rekuperację można rozważyć w każdym przypadku. W już istniejącym, tradycyjnie zbudowanym domu zaprojektowanie i zbudowanie instalacji będzie nieco trudniejsze i bardziej wymagające.
Jest to jednak nadal możliwe.
Musisz tylko dokładnie przemyśleć lokalizację niezbędnych elementów systemu: centrali wentylacyjnej, czerpni, wyrzutni oraz kanałów nawiewnych. Możesz w tym celu wykorzystać już istniejące kanały wentylacji grawitacyjnej.

Nie montujemy natomiast wentylacji mechanicznej w takich pomieszczeniach jak kotłownia i garaż.
W nich należy zastosować tradycyjną wentylację grawitacyjną.
Jeśli chcesz zamontować wentylację mechaniczną w pomieszczeniu, w którym korzystasz z kominka, również potrzebujesz zapasowego kanału – czyli wentylacji grawitacyjnej. Taki kanał jest niezbędny w sytuacji, gdy zabraknie prądu.

Ponieważ rekuperacja wymaga użycia energii elektrycznej, użycie jej w lokalizacjach, gdzie często dochodzi do awarii i przerw w dostawie prądu, może być kłopotliwe.
W takiej sytuacji zacznij od zgłoszenia problemów dostawcy energii, żeby mieć pewność, że rekuperacja będzie działać prawidłowo.

Najczęstsze błędy podczas montażu rekuperacji w domu

Zobacz, jakich błędów uniknąć przy montażu:
✅ Brak projektu
To błąd, który zawsze przypłacisz mniejszą efektywnością działania systemu. I to z czasem będzie coraz bardziej widoczne.
Tylko na etapie projektu jesteś w stanie określić zapotrzebowanie budynku na powietrze oraz dostosować do tych wymagań system rekuperacji.
Brak projektu kończy się zwykle stworzeniem zbyt mało efektywnego systemu. Taka instalacja nie wystarcza na potrzeby domu, a jednocześnie pożera zbyt wiele energii. Trudno się też zmieścić w zaplanowanych kosztach instalacji, jeśli wykonujemy ją bez konkretnego planu.
✅ Odstępstwa od projektu
Projekt tworzymy po to, by zmieścić się w planowanych kosztach i zamontować system, który jest wystarczający na potrzeby domu, energooszczędny i skuteczny. Bez dostosowania realizacji do projektu
✅ Elastyczne przewody o nierównej powierzchni we wnętrzu
Bywa, że (bez projektu, w ramach odstępstw od projektu albo przez chęć zaoszczędzenia) używa się nieodpowiednich, elastycznych przewodów. Tymczasem aby system rekuperacji działał prawidłowo, muszą być
w nim zastosowane przewody sztywne, o gładkiej powierzchni wewnętrznej. Pamiętaj również, żeby zaizolować te przewody w nieogrzewanych miejscach – tylko w ten sposób unikniesz skraplania się pary wodnej i wycieków.
✅ Montaż rekuperatora w nieogrzewanym pomieszczeniu
Zwykle już producent centrali jasno określa, w jakich warunkach należy zamontować urządzenie. Rekuperator może znajdować się w garażu lub na poddaszu. Ważne, żeby było to pomieszczenie ocieplone. Temperatura nie powinna tam spadać poniżej 0 stopni Celsjusza.
✅ Brak odizolowania od pomieszczeń z wentylacją grawitacyjną
Wspomnieliśmy już wcześniej o tym, że są pomieszczenia w domu, w których można zastosować jedynie wentylację grawitacyjną (np. kotłownia, garaż). Te pomieszczenia należy w związku z tym dobrze odizolować od pomieszczeń
z wentylacją mechaniczną.
Jak je skutecznie oddzielić?
Najlepiej za pomocą szczelnych drzwi z progiem. Dzięki temu powietrze z tych pomieszczeń nie dostaje się do reszty domu.
To kwestia bezpieczeństwa: mówimy tu o powietrzu zanieczyszczonym dymem, spalinami, a nawet – zabójczym tlenkiem węgla.
✅ Brak przepływu powietrza pomiędzy pomieszczeniami
Pomieszczenia, w których zastosowano wentylację mechaniczną, muszą być ze sobą dobrze połączone.
Chodzi o to, by umożliwić swobodny przepływ powietrza. Jednym ze sposobów, aby osiągnąć ten efekt, jest zastosowanie podcięć w drzwiach.
✅ Brak dostępu do instalacji
Bez tego nie jesteś w stanie wyregulować systemu, ani wyczyścić (a okresowe czyszczenie jest niezbędne do prawidłowego działania rekuperacji).
Koniecznie zostaw dostęp do rozdzielaczy, przepustnic regulacyjnych, punktów nawiewnych i wyciągowych.
✅ Brak regulacji systemu
Ustawienia fabryczne nigdy nie spełnią wymagań konkretnego budynku. Po uruchomieniu rekuperatora należy go dokładnie wyregulować, dlatego zalecamy, żeby po raz pierwszy system uruchomił wykwalifikowany specjalista.
Po regulacji i sprawdzeniu działania wszystkich elementów ekspert powinien również nauczyć Cię podstawowej obsługi urządzenia.
✅ Nieszczelne okna
Rekuperacja w domu wymaga maksymalnej szczelności.
Tymczasem okna są najczęstszym słabym ogniwem budynku i tzw. mostkiem cieplnym, przez który ucieka ogrzane powietrze. Okna nie mogą również posiadać nawiewników.

Kto montuje rekuperację? Jak wybrać firmę, która wykona to prawidłowo?

Rekuperacja to ważny i skomplikowany system.
Jeśli nie powierzyłbyś tworzenia instalacji elektrycznej czy hydraulicznej sąsiadowi-złotej rączce, nie powierzaj
również przypadkowym osobom montażu wentylacji mechanicznej.
To bardzo ważne, ponieważ tylko prawidłowo zaprojektowana i wykonana instalacja będzie spełniać swoje główne założenia: sprawnie i skutecznie wymieniać powietrze, bezpiecznie działać i odzyskiwać ciepło, a w efekcie – oszczędzać energię.

Chcesz mieć pewność, że wszystko działa, jak należy? - Powierz montaż specjalistom od systemów wentylacyjnych
i grzewczych.
Dobrze przeprowadzony montaż rekuperacji to złożony proces, wymagający specjalistycznej wiedzy – od pomiarów, przez stworzenie projektu, instalację systemu, pierwsze uruchomienie i regulację.
Ważne jest również, aby firma, która montuje rekuperację, miała w ofercie także usługi serwisowe.